Od morderczych pustyń – po lody Arktyki, od oceanu – po wielkie łańcuchy górskie. Ogromne przestrzenie, tysiące kilometrów, bezkresne pustkowia i głośne, szalone metropolie. Dzisiaj mam dla Was coś naprawdę WIELKIEGO:

10 największych krajów świata

Są kilkadziesiąt razy większe od Polski, niektóre większe od całych kontynentów. I mimo, że na świecie istnieje ponad 200 państw, to te 10 krajów zajmuje prawie połowę powierzchni lądów na naszej planecie. I co ciekawe – w wielu przypadkach tak naprawdę nie wiadomo, ile dokładnie liczy ich powierzchnia…

Pierwsze miejsce jest oczywiste i po rozpadzie Związku Radzieckiego największym państwem jest Rosja. Ale które kraje zajmują 2, 3 i 4 miejsce – to już temat wysoce kontrowersyjny.

Zobacz mój film o największych krajach świata na YouTube

Największe państwa świata

Najważniejsza rzecz:
Musimy się umówić – co to znaczy “największe”?

Niedługo zrobimy sobie jeszcze inne rankingi – ale dzisiaj – bierzemy pod uwagę powierzchnię kraju. I tu trzeba dodać – nie wliczamy wód terytorialnych – czyli nie wliczamy powierzchni morza, za to wliczamy wody śródlądowe – czyli jeziora, rzeki i inne zbiorniki.

Największe państwo świata – Rosja

Największym krajem świata jest Rosja. I uwaga! Rosja zajmuje 1/9 powierzchni wszystkich lądów na Ziemi. Jest ogromna! Jest prawie tak duża jak 2 kolejne kraje razem wzięte. Ma ponad 17 milionów km kwadratowych powierzchni.

I jeśli popatrzeć na całą historię świata, to Rosja jest szóstym największym imperium w historii. Chociaż istniejące jeszcze 100 lat temu Imperium Brytyjskie było 2 razy większe, podobnie jak wielkie Imperium Mongolskie z XIII wieku.

Rosja odziedziczyła 1. miejsce po Związku Radzieckim, który w 1991 roku rozpadł się na 15 republik – co nota bene bardzo mi się wtedy nie podobało, bo zamiast iść na basen, co było bardzo atrakcyjne dla 6-latka, musiałem zostać w domu i oglądać w telewizji jakieś dziwne demonstracje w Moskwie.

Rosja zajmowała 3/4 powierzchni ZSRR i pozostała największym krajem świata – ale co ciekawe, Związek Radziecki był na tyle ogromny, że po jego rozpadzie aż 2 z jego republik znalazły się w naszym rankingu.

Jak wiecie Rosja – dzieli się na 2 części – azjatycką i europejską – i obie są ogromne.

Część azjatycka – czyli Syberia i Rosyjski Daleki Wschód to ponad 13 milionów km kwadratowych. I gdyby była niepodległa – to i tak byłaby największym krajem świata. Zajmuje prawie 1/3 powierzchni Azji i jest oczywiście największym krajem tego kontynentu – jest większa niż Chiny i Indie razem wzięte.

Część europejska – prawie 4 mln km2 (3,960,000 km2 ) to prawie 40% powierzchni Europy (39%). Z takimi rozmiarami jest to oczywiście największy kraj w Europie. I gdyby tylko ta część Rosji była niepodległa, to byłaby 7 największym krajem świata.

Jest większa od Indii i prawie tak duża jak cała Unia Europejska.
I to mimo tego, że w porównaniu do całej Rosji europejska część to zaledwie 23%.

Rosja jako całość jest większa od 3 kontynentów:

Antarktydy (13,2 mln km² powierzchni)
Australii (7,7 mln km² powierzchni)
Europy (10,2 mln km² powierzchni)

Rozciąga się na przestrzeni 9000km od Bałtyku po ybrzeża Oceanu Spokojnego i I 4000 km od szczytów Kaukazu po mroźne wybrzeża Arktyki.

Terytorium Rosji obejmuje 9 stref czasowych – najwięcej na świecie – chociaż przed niedawną reformą obejmowała ich aż 11.

Wiele obszarów jest całkowicie niezamieszkane A 1/7 kraju kraju (2,4 mln km²) to obszary podbiegunowe.

Gdybyście chcieli pojechać samochodem z Murmańska przy granicy z Norwegią do Władywostoku przy granicy z Koreą Północną – i prowadzilibyście samochód przez 9 godzin dziennie – to podróż zajęłaby Wam 2 tygodnie. Przejechalibyście 10,5 tys km – i wcale nie byłaby to najdłuższa możliwa trasa, którą można przejechać w Rosji

Rosja jest 55 razy większa od Polski. I co ciekawe – choć kojarzy się się przede wszystkim ze wschodem – to leży na 2 półkulach – bo półwysep Czukocki oraz część wschodnia wyspy Wrangla należy do półkuli zachodniej. Czyli Rosja leży bardziej na zachód niż Stany Zjednoczone :)

2. Kanada

I tu mamy bardzo ciekawą sytuację – bo 2, 3 i 4 miejsce zajmują kraje, które mają dość zbliżoną powierzchnię – Kanada, Chiny i USA. Można przyjąć, że drugie miejsce zajmuje Kanada, bo jej ogólna powierzchnia 10 mln km2 jest jednak wyraźnie większa od obu konkurentów. Ale tu jest ciekawa rzecz – bo w Kanadzie są ponad 3 miliony jezior, które razem z rzekami zajmuję prawie 9% powierzchni kraju. I gdyby uznać, że ta masa wody to nie powierzchnia – to drugie są Chiny, trzecie USA, a Kanada spada na 4 miejsce.

Kanada to największy kraj na półkuli zachodniej. Zajmuje 2/5 Ameryki Północnej, ciągnie się przez 5 stref czasowych i 5,5 tys km od Pacyfiku po Atlantyk. Na północy znajdują się liczne wyspy – w tym np. Ziemia Buffina i Ellesmere Island (zaledwie 800 km od Bieguna Północnego). Stamtąd do najbardziej na południe wysuniętego miejsca w Kanadzie jest 4,5 tys km – czyli tyle ile z Polski do Republiki Środkowoafrykańskiej.

Jeśli chcielibyście poczuć ogrom Kanady na własnej skórze, to polecam samochodową przejażdżkę z Inuvik nad Morzem Arktycznym do Sydney na Wyspie Nowa Szkocja – 8200 km i 10 dni jazdy po 9 godzin dziennie.

Kanada graniczy tylko z tym jednym państwem – chociaż to sprawa dyskusyjna – bo tuż koło Grenlandii znajduje się maleńka wyspa Hans – o którą toczy się spór między Kanadą a Danią – według jednej z wersji granica przechodzi przez środek wyspy – a to oznaczałoby, że Kanada ma drugiego sąsiada.

3. Chiny

I tu mamy kolejną ciekawą sytuację – bo Chiny i USA mają bardzo zbliżoną powierzchnię – ok 9,5 mln km2.

Pamiętam, że gdy byłem w podstawówce, dostałem taką świetną książkę: “Świat w liczbach”. I tam Chiny były na 3 miejscu. Rok później dostałem aktualizację – Chiny spadły na miejsce 4., a na 3. pojawiły się Stany Zjednoczone. Zdziwiło mnie to wtedy bardzo, ale pomyślałem sobie – że pewnie Chińczycy zawyżyli swoje terytorium wliczając do niego Tajwan – czyli wyspę, która de facto już dawno jest niezależnym krajem. Ale okazuje się, że nie – i wszystkie statystyki, które podają Chiny na 3 miejscu uwzględniają całkiem skromną wersję terytorium Chin – bez Tajwanu, Hongkongu, Makau, terytoriów spornych na granicy z Indiami i spornych wysp na Morzu Południowochińskim.

Okazuje się, że to Amerykanie mieszają w swoich statystykach – a dokładnie miesza… CIA. Do 1996 r. coroczna publikacja CIA podawała, że Stany Zjednoczone są mniejsze od Chin. Ale w kolejnej edycji, do terytorium USA dodano na papierze powierzchnię Wielkich Jezior oraz wszystkie amerykańskie wody przybrzeżne, a 10 lat później dodano jeszcze wody terytorialne. I oczywiście – tereny morskie dopisano wyłącznie USA – a całą resztę świata policzono na starych zasadach. I tak – bez żadnych interwencji militarnych – Stany Zjednoczone zaczęły się pojawiać w leksykonach jako kraj większy od Chin.

Jak widzicie – bałagan jest niezły, bo trzecie miejsce to lokata prestiżowa- ale my sięgniemy po prostu po inne źródło – np. po Encyklopedię Britannica, która stosuje jednakowe zasady do obu krajów. I właśnie dlatego, w naszym rankingu na 3. miejscu są Chiny.

Chiny to po Rosji drugi największy kraj Azji. Rozciąga się od Azji Środkowej do Oceanu Spokojnego na przestrzeni 5000 km. Niewiele mniej jest z południa na północ – od gorącej wyspy Hajnan do mroźnej granicy z Rosją – 4000 km.

I jeszcze ciekawostka – w całych wielkich Chinach obowiązuje 1 strefa czasowa – więc o ile np. w Pekinie nie sprawia to problemów – to na zachodzie kraju powoduje już wielkie zamieszanie, bo wschód słońca zimą wypada o 10 rano, a zachód latem – o północy.

4. USA

Jak już wiecie – w naszym rankingu to Stany Zjednoczone. Bardzo chciałbym Wam podać jakąś liczbę – ile wynosi powierzchni USA? Niby proste pytanie, ale istnieje tak wiele wersji i różne źródła podają tak różne liczby, że powiedzmy po prostu tak samo jak przy Chinach – około 9,5 mln km2.

Skąd wynikają różnice?

Mała manipulacja z wodami terytorialnymi, o której już wiecie,
Nie wiadomo jak liczyć 14 terytoriów zależnych na Pacyfiku i na Karaibach,
Do tego – mała, ale kontrowersyjna baza Guantanamo na Kubie – formalnie dzierżawiona od ponad 100 lat – a przez rząd kubański uważana za terytorium okupowane.

Jak by nie liczyć – Stany Zjednoczone są ogromne – rozciągają się od Atlantyku do Pacyfiku i od Meksyku po Kanadę. Z Kalifornii na zachodzie do stanu Maine na wschodzie jest w linii prostej ponad 4,5 tys km – samochodem o tysiąc więcej, a droga zajęłaby Wam prawie tydzień – no chyba, że macie dwóch kierowców. :)

I oczywiście pamiętajmy – Stany Zjednoczone to nie tylko 48 stanów kontynentalnych i stołeczny Dystrykt Columbia – ale też Hawaje i Alaska – która sama w sobie jest prawie 5,5 raza większa od Polski.

5. Brazylia

Największy kraj w Ameryce Południowej – czyli Brazylia. Jest tylko nieznacznie – o jakieś 10% mniejsza od USA i Chin – i już 2 razy mniejsza od Rosji.

Za to jest prawdziwym hegemonem na swoim kontynencie – zajmuje ponad połowę powierzchni Ameryki Południowej i graniczy z prawie wszystkimi państwami na tym kontynencie (poza Chile i Ekwadorem).

Brazylia to też największy kraj leżący na półkuli południowej, chociaż jej skrawki leżą też na półkuli północnej. Przechodzi przez nią równik – a jakby tego było mało – także zwrotnik Koziorożca – i jest to jedyny taki przypadek na świecie.

Z południa na północ i ze wschodu na zachód jest ponad 4000 km.

I wreszcie – Brazylia jest też piątym i ostatnim krajem, który jest większy od jakiegoś kontynentu – bo następna w rankingu jest …

6. Australia

Australia jest o ok. 10% mniejsza od Brazylii. Zajmuje cały kontynent – najmniejszy kontynent na Ziemi i leży pomiędzy Oceanem Indyjskim a Pacyfikiem.

Ze wschodu na zachód jest tyle co z Polski do Chin – 4000 km, a z południa na północ tyle co z Polski do Sudanu – 3000 km.

Australia to też największy kraj leżący w całości na półkuli południowej i największy kraj bez żadnej granicy lądowej.

7. Indie

Jak zauważyliście, oprócz Rosji na liście nie było póki co żadnego kraju europejskiego – ale teraz właśnie jest dobry moment, żeby powiedzieć coś o Europie – bo gdyby Unia Europejska była krajem, to zajmowałaby właśnie 7 miejsce.

Ale nie jest – więc na 7 miejscu mamy Indie. Ale tu już jest przepaść, bo Indie są ponad 2 razy mniejsze od poprzedzającej je na liście Australii – mają niecałe 3,5 mln km2.

Indie są 3 razy mniejsze od USA i Chin – ale nadal ponad 10 razy większe od Polski. Po Rosji i Chinach są też 3 największym krajem Azji. Z dokładną powierzchnią Indii znowu jest problem – bo mamy kilka terytoriów spornych, głównie w Kaszmirze.

Indie ciągną się od ogromnych szczytów Karakorum i Himalajów do Mostu Adama łączącego Indie ze Sri Lanką i od Pakistanu do Birmy – obie te odległości są znowu zbliżone do odległości Polski od Sudanu – 3000 km.

8. Argentyna

Gdyby największa republika wchodząca w skład Rosji, czyli Jakucja była krajem – to zajmowałaby 8 miejsce (3 078 125 km2).

A tak mamy tu Argentynę – największy na świecie kraj hiszpańskojęzyczny i drugi kraj Ameryki Południowej.

Argentyna jest bardzo długa – z północy na południe jest znowu prawie tyle co z Polski do Chin – prawie 4000 km.

Kazachstan

Kazachstan to druga republika byłego ZSRR – zajmowała kiedyś 12% jego powierzchni. To też największe Państwo Śródlądowe – czyli bez dostępu do morza. Ma wprawdzie dostęp do Morza Kaspijskiego, ale zmyła polega na tym, że Morze Kaspijskie nie jest morzem tylko… jeziorem. :)

Kazachstan leży na 2 kontynentach – w Azji (87% terytorium) i w Europie (13%), ale politycznie jest traktowany jako część Azji Środkowej.

Z północy na południe jest 1600 km, a ze wschodu na zachód prawie 3000 km.

10. Algieria

To miejsce przez lata zajmował Sudan – ale w 2011 r podzielił się na 2 części i spadł na 15 miejsce.

Ale pozostajemy w Afryce, bo na miejscu 10. jest Algieria – największy arabskojęzyczny kraj świata. 4/5 jej powierzchni stanowią pustynie.

Algieria jest też 7,5 raza większa od Polski.

Co dalej?

11. Demokratyczna Republika Konga
12. Arabia Saudyjska
13. Meksyk
14. Indonezja
15. Sudan

Co ciekawe, gdyby do terytorium Danii wliczyć Grenlandię – to właśnie niby malutka Dania zajęłaby 12 miejsce wśród największych krajów świata. A to dlatego, że Grenlandia jest ponad 50 razy większa niż europejska część Danii.