Od morderczych pustyń – po lody Arktyki, od oceanu – po wielkie łańcuchy górskie. Ogromne przestrzenie, tysiące kilometrów, bezkresne pustkowia i głośne, szalone metropolie. Dzisiaj mam dla Was coś naprawdę WIELKIEGO:
10 największych krajów świata
Są kilkadziesiąt razy większe od Polski, niektóre większe od całych kontynentów. I mimo, że na świecie istnieje ponad 200 państw, to te 10 krajów zajmuje prawie połowę powierzchni lądów na naszej planecie. I co ciekawe – w wielu przypadkach tak naprawdę nie wiadomo, ile dokładnie liczy ich powierzchnia…
Pierwsze miejsce jest oczywiste i po rozpadzie Związku Radzieckiego największym państwem jest Rosja. Ale które kraje zajmują 2, 3 i 4 miejsce – to już temat wysoce kontrowersyjny.
Zobacz mój film o największych krajach świata na YouTube
Największe państwa świata
Najważniejsza rzecz:
Musimy się umówić – co to znaczy “największe”?
Niedługo zrobimy sobie jeszcze inne rankingi – ale dzisiaj – bierzemy pod uwagę powierzchnię kraju. I tu trzeba dodać – nie wliczamy wód terytorialnych – czyli nie wliczamy powierzchni morza, za to wliczamy wody śródlądowe – czyli jeziora, rzeki i inne zbiorniki.
-
Największe państwo świata – Rosja
Największym krajem świata jest Rosja. I uwaga! Rosja zajmuje 1/9 powierzchni wszystkich lądów na Ziemi. Jest ogromna! Jest prawie tak duża jak 2 kolejne kraje razem wzięte. Ma ponad 17 milionów km kwadratowych powierzchni.
I jeśli popatrzeć na całą historię świata, to Rosja jest szóstym największym imperium w historii. Chociaż istniejące jeszcze 100 lat temu Imperium Brytyjskie było 2 razy większe, podobnie jak wielkie Imperium Mongolskie z XIII wieku.
Rosja odziedziczyła 1. miejsce po Związku Radzieckim, który w 1991 roku rozpadł się na 15 republik – co nota bene bardzo mi się wtedy nie podobało, bo zamiast iść na basen, co było bardzo atrakcyjne dla 6-latka, musiałem zostać w domu i oglądać w telewizji jakieś dziwne demonstracje w Moskwie.
Rosja zajmowała 3/4 powierzchni ZSRR i pozostała największym krajem świata – ale co ciekawe, Związek Radziecki był na tyle ogromny, że po jego rozpadzie aż 2 z jego republik znalazły się w naszym rankingu.
Jak wiecie Rosja – dzieli się na 2 części – azjatycką i europejską – i obie są ogromne.
Część azjatycka – czyli Syberia i Rosyjski Daleki Wschód to ponad 13 milionów km kwadratowych. I gdyby była niepodległa – to i tak byłaby największym krajem świata. Zajmuje prawie 1/3 powierzchni Azji i jest oczywiście największym krajem tego kontynentu – jest większa niż Chiny i Indie razem wzięte.
Część europejska – prawie 4 mln km2 (3,960,000 km2 ) to prawie 40% powierzchni Europy (39%). Z takimi rozmiarami jest to oczywiście największy kraj w Europie. I gdyby tylko ta część Rosji była niepodległa, to byłaby 7 największym krajem świata.
Jest większa od Indii i prawie tak duża jak cała Unia Europejska.
I to mimo tego, że w porównaniu do całej Rosji europejska część to zaledwie 23%.
Rosja jako całość jest większa od 3 kontynentów:
- Antarktydy (13,2 mln km² powierzchni)
- Australii (7,7 mln km² powierzchni)
- Europy (10,2 mln km² powierzchni)
Rozciąga się na przestrzeni 9000km od Bałtyku po ybrzeża Oceanu Spokojnego i I 4000 km od szczytów Kaukazu po mroźne wybrzeża Arktyki.
Terytorium Rosji obejmuje 9 stref czasowych – najwięcej na świecie – chociaż przed niedawną reformą obejmowała ich aż 11.
Wiele obszarów jest całkowicie niezamieszkane A 1/7 kraju kraju (2,4 mln km²) to obszary podbiegunowe.
Gdybyście chcieli pojechać samochodem z Murmańska przy granicy z Norwegią do Władywostoku przy granicy z Koreą Północną – i prowadzilibyście samochód przez 9 godzin dziennie – to podróż zajęłaby Wam 2 tygodnie. Przejechalibyście 10,5 tys km – i wcale nie byłaby to najdłuższa możliwa trasa, którą można przejechać w Rosji
Rosja jest 55 razy większa od Polski. I co ciekawe – choć kojarzy się się przede wszystkim ze wschodem – to leży na 2 półkulach – bo półwysep Czukocki oraz część wschodnia wyspy Wrangla należy do półkuli zachodniej. Czyli Rosja leży bardziej na zachód niż Stany Zjednoczone :)
2. Kanada
I tu mamy bardzo ciekawą sytuację – bo 2, 3 i 4 miejsce zajmują kraje, które mają dość zbliżoną powierzchnię – Kanada, Chiny i USA. Można przyjąć, że drugie miejsce zajmuje Kanada, bo jej ogólna powierzchnia 10 mln km2 jest jednak wyraźnie większa od obu konkurentów. Ale tu jest ciekawa rzecz – bo w Kanadzie są ponad 3 miliony jezior, które razem z rzekami zajmuję prawie 9% powierzchni kraju. I gdyby uznać, że ta masa wody to nie powierzchnia – to drugie są Chiny, trzecie USA, a Kanada spada na 4 miejsce.
Kanada to największy kraj na półkuli zachodniej. Zajmuje 2/5 Ameryki Północnej, ciągnie się przez 5 stref czasowych i 5,5 tys km od Pacyfiku po Atlantyk. Na północy znajdują się liczne wyspy – w tym np. Ziemia Buffina i Ellesmere Island (zaledwie 800 km od Bieguna Północnego). Stamtąd do najbardziej na południe wysuniętego miejsca w Kanadzie jest 4,5 tys km – czyli tyle ile z Polski do Republiki Środkowoafrykańskiej.
Jeśli chcielibyście poczuć ogrom Kanady na własnej skórze, to polecam samochodową przejażdżkę z Inuvik nad Morzem Arktycznym do Sydney na Wyspie Nowa Szkocja – 8200 km i 10 dni jazdy po 9 godzin dziennie.
Kanada graniczy tylko z tym jednym państwem – chociaż to sprawa dyskusyjna – bo tuż koło Grenlandii znajduje się maleńka wyspa Hans – o którą toczy się spór między Kanadą a Danią – według jednej z wersji granica przechodzi przez środek wyspy – a to oznaczałoby, że Kanada ma drugiego sąsiada.
3. Chiny
I tu mamy kolejną ciekawą sytuację – bo Chiny i USA mają bardzo zbliżoną powierzchnię – ok 9,5 mln km2.
Pamiętam, że gdy byłem w podstawówce, dostałem taką świetną książkę: “Świat w liczbach”. I tam Chiny były na 3 miejscu. Rok później dostałem aktualizację – Chiny spadły na miejsce 4., a na 3. pojawiły się Stany Zjednoczone. Zdziwiło mnie to wtedy bardzo, ale pomyślałem sobie – że pewnie Chińczycy zawyżyli swoje terytorium wliczając do niego Tajwan – czyli wyspę, która de facto już dawno jest niezależnym krajem. Ale okazuje się, że nie – i wszystkie statystyki, które podają Chiny na 3 miejscu uwzględniają całkiem skromną wersję terytorium Chin – bez Tajwanu, Hongkongu, Makau, terytoriów spornych na granicy z Indiami i spornych wysp na Morzu Południowochińskim.
Okazuje się, że to Amerykanie mieszają w swoich statystykach – a dokładnie miesza… CIA. Do 1996 r. coroczna publikacja CIA podawała, że Stany Zjednoczone są mniejsze od Chin. Ale w kolejnej edycji, do terytorium USA dodano na papierze powierzchnię Wielkich Jezior oraz wszystkie amerykańskie wody przybrzeżne, a 10 lat później dodano jeszcze wody terytorialne. I oczywiście – tereny morskie dopisano wyłącznie USA – a całą resztę świata policzono na starych zasadach. I tak – bez żadnych interwencji militarnych – Stany Zjednoczone zaczęły się pojawiać w leksykonach jako kraj większy od Chin.
Jak widzicie – bałagan jest niezły, bo trzecie miejsce to lokata prestiżowa- ale my sięgniemy po prostu po inne źródło – np. po Encyklopedię Britannica, która stosuje jednakowe zasady do obu krajów. I właśnie dlatego, w naszym rankingu na 3. miejscu są Chiny.
Chiny to po Rosji drugi największy kraj Azji. Rozciąga się od Azji Środkowej do Oceanu Spokojnego na przestrzeni 5000 km. Niewiele mniej jest z południa na północ – od gorącej wyspy Hajnan do mroźnej granicy z Rosją – 4000 km.
I jeszcze ciekawostka – w całych wielkich Chinach obowiązuje 1 strefa czasowa – więc o ile np. w Pekinie nie sprawia to problemów – to na zachodzie kraju powoduje już wielkie zamieszanie, bo wschód słońca zimą wypada o 10 rano, a zachód latem – o północy.
4. USA
Jak już wiecie – w naszym rankingu to Stany Zjednoczone. Bardzo chciałbym Wam podać jakąś liczbę – ile wynosi powierzchni USA? Niby proste pytanie, ale istnieje tak wiele wersji i różne źródła podają tak różne liczby, że powiedzmy po prostu tak samo jak przy Chinach – około 9,5 mln km2.
Skąd wynikają różnice?
- Mała manipulacja z wodami terytorialnymi, o której już wiecie,
- Nie wiadomo jak liczyć 14 terytoriów zależnych na Pacyfiku i na Karaibach,
- Do tego – mała, ale kontrowersyjna baza Guantanamo na Kubie – formalnie dzierżawiona od ponad 100 lat – a przez rząd kubański uważana za terytorium okupowane.
Jak by nie liczyć – Stany Zjednoczone są ogromne – rozciągają się od Atlantyku do Pacyfiku i od Meksyku po Kanadę. Z Kalifornii na zachodzie do stanu Maine na wschodzie jest w linii prostej ponad 4,5 tys km – samochodem o tysiąc więcej, a droga zajęłaby Wam prawie tydzień – no chyba, że macie dwóch kierowców. :)
I oczywiście pamiętajmy – Stany Zjednoczone to nie tylko 48 stanów kontynentalnych i stołeczny Dystrykt Columbia – ale też Hawaje i Alaska – która sama w sobie jest prawie 5,5 raza większa od Polski.
5. Brazylia
Największy kraj w Ameryce Południowej – czyli Brazylia. Jest tylko nieznacznie – o jakieś 10% mniejsza od USA i Chin – i już 2 razy mniejsza od Rosji.
Za to jest prawdziwym hegemonem na swoim kontynencie – zajmuje ponad połowę powierzchni Ameryki Południowej i graniczy z prawie wszystkimi państwami na tym kontynencie (poza Chile i Ekwadorem).
Brazylia to też największy kraj leżący na półkuli południowej, chociaż jej skrawki leżą też na półkuli północnej. Przechodzi przez nią równik – a jakby tego było mało – także zwrotnik Koziorożca – i jest to jedyny taki przypadek na świecie.
Z południa na północ i ze wschodu na zachód jest ponad 4000 km.
I wreszcie – Brazylia jest też piątym i ostatnim krajem, który jest większy od jakiegoś kontynentu – bo następna w rankingu jest …
6. Australia
Australia jest o ok. 10% mniejsza od Brazylii. Zajmuje cały kontynent – najmniejszy kontynent na Ziemi i leży pomiędzy Oceanem Indyjskim a Pacyfikiem.
Ze wschodu na zachód jest tyle co z Polski do Chin – 4000 km, a z południa na północ tyle co z Polski do Sudanu – 3000 km.
Australia to też największy kraj leżący w całości na półkuli południowej i największy kraj bez żadnej granicy lądowej.
7. Indie
Jak zauważyliście, oprócz Rosji na liście nie było póki co żadnego kraju europejskiego – ale teraz właśnie jest dobry moment, żeby powiedzieć coś o Europie – bo gdyby Unia Europejska była krajem, to zajmowałaby właśnie 7 miejsce.
Ale nie jest – więc na 7 miejscu mamy Indie. Ale tu już jest przepaść, bo Indie są ponad 2 razy mniejsze od poprzedzającej je na liście Australii – mają niecałe 3,5 mln km2.
Indie są 3 razy mniejsze od USA i Chin – ale nadal ponad 10 razy większe od Polski. Po Rosji i Chinach są też 3 największym krajem Azji. Z dokładną powierzchnią Indii znowu jest problem – bo mamy kilka terytoriów spornych, głównie w Kaszmirze.
Indie ciągną się od ogromnych szczytów Karakorum i Himalajów do Mostu Adama łączącego Indie ze Sri Lanką i od Pakistanu do Birmy – obie te odległości są znowu zbliżone do odległości Polski od Sudanu – 3000 km.
8. Argentyna
Gdyby największa republika wchodząca w skład Rosji, czyli Jakucja była krajem – to zajmowałaby 8 miejsce (3 078 125 km2).
A tak mamy tu Argentynę – największy na świecie kraj hiszpańskojęzyczny i drugi kraj Ameryki Południowej.
Argentyna jest bardzo długa – z północy na południe jest znowu prawie tyle co z Polski do Chin – prawie 4000 km.
Kazachstan
Kazachstan to druga republika byłego ZSRR – zajmowała kiedyś 12% jego powierzchni. To też największe Państwo Śródlądowe – czyli bez dostępu do morza. Ma wprawdzie dostęp do Morza Kaspijskiego, ale zmyła polega na tym, że Morze Kaspijskie nie jest morzem tylko… jeziorem. :)
Kazachstan leży na 2 kontynentach – w Azji (87% terytorium) i w Europie (13%), ale politycznie jest traktowany jako część Azji Środkowej.
Z północy na południe jest 1600 km, a ze wschodu na zachód prawie 3000 km.
10. Algieria
To miejsce przez lata zajmował Sudan – ale w 2011 r podzielił się na 2 części i spadł na 15 miejsce.
Ale pozostajemy w Afryce, bo na miejscu 10. jest Algieria – największy arabskojęzyczny kraj świata. 4/5 jej powierzchni stanowią pustynie.
Algieria jest też 7,5 raza większa od Polski.
Co dalej?
- 11. Demokratyczna Republika Konga
- 12. Arabia Saudyjska
- 13. Meksyk
- 14. Indonezja
- 15. Sudan
Co ciekawe, gdyby do terytorium Danii wliczyć Grenlandię – to właśnie niby malutka Dania zajęłaby 12 miejsce wśród największych krajów świata. A to dlatego, że Grenlandia jest ponad 50 razy większa niż europejska część Danii.